Zit je in VMBO 4, HAVO 5 of VWO 6 dan is het nog maar heel even en dan is het zover: de centrale schoolexamens begin mei.
Het hele schooljaar heeft waarschijnlijk in het teken gestaan van deze examens. Ook heb je tijdens het schooljaar schoolexamens gehad die voor een deel meetellen voor het eindcijfer.
Het behalen van je middelbare school diploma betekent vaak het afsluiten van je periode op de middelbare school en de start naar iets nieuws; soms ga je door op de middelbare school op een ander niveau en maak je bijvoorbeeld de overstap van HAVO naar VWO. Vaak ook wordt het een hele andere opleiding. Je hebt je waarschijnlijk al georiënteerd op een nieuwe studie, misschien heb je je al ingeschreven. In elk geval ben je in je hoofd al bezig met: wat hierna? En de kans is groot dat je je hierop ook echt verheugt.
Het is dan ook een spannende tijd! Het kan zijn dat je er zo goed voor staat dat de kans op slagen groot is, het kan ook zo zijn dat je er echt nog even aan moet trekken om de slaagkans de goede kant op te trekken. Maar bijzonder blijft het, alleen al omdat de situatie er heel anders uit ziet. Normaal heb je je toetsen in een klaslokaal in de les van de betreffende docent of met een surveillant. Tijdens de centrale schoolexamens worden op de meeste scholen de gymzalen vrij gemaakt voor de examenleerlingen. De groep waarmee je het examen maakt is veel groter dan normaal bij toetsen. De docenten doen wat gewichtiger met het openmaken van de enveloppen met de toetsen. Er zijn duidelijke regels die voor alle scholen hetzelfde zijn. Het journaal besteedt er vaak aandacht aan en je kunt de antwoorden nadien terugvinden via internet zodat je een inschatting kunt maken hoe je het gemaakt hebt.
Voor veel leerlingen is het een drukke en spannende periode. Zeker als je al wat spanning had bij toetsen en overhoringen op school, kan het centrale schoolexamen extra druk opleveren. Een goede voorbereiding en serieus met de lesstof bezig zijn is natuurlijk belangrijk en maakt het allemaal een stuk makkelijker. En kijk ook eens naar onderstaande tips, misschien zitten er tips tussen die het makkelijker voor je maken om meer ontspannen door de examenperiode en de voorbereidingen hiervoor te komen.
TIPS
Als je zorgen hebt over het examen, zorg er dan voor dat niet alles draait om deze zorgen over het examen. Denk ook aan de leuke dingen die er zijn, maak daar eventueel een mindmap van die je telkens aanvult of houd een lijstje bij. Dat kunnen gezellige avondjes met vrienden zijn, een verjaardag, een intensieve sporttraining waar je je goed over voelde etc. Hiermee voorkom je dat je alleen maar bezig bent met zorgen maken. Als zorgen overheersen, dan heeft dan ook effect op hoe je je voelt.
Maak een schema wanneer je gaat leren en bouw ook pauzes in. Na een korte pauze kun je weer veel effectiever leerstof opnemen. Ga even wat drinken, luister even naar muziek, loop een rondje; het maakt niet uit. Even uit de omgeving van je kamer en de boeken.
Neem een flesje water mee als je gaat leren en neem regelmatig een slokje.
Kijk in de laatste lesweken kritisch naar de leerstof die je straks op het examen moet kennen. Schrijf op wat nog niet duidelijk is zodat je het tijdens de lessen nog kunt vragen aan de docent. Het is jammer als je lastige dingen pas tegenkomt op het moment dat de examens bijna starten en de lessen al gestopt zijn. Maak een lijstje van wat je nog wil vragen aan de docent. Even door de stof heen kijken waar knelpunten zitten is niet eens zoveel werk en levert je uiteindelijk tijd op als je voor de examens gaat leren.
Zorg dat je voldoende uitgerust bent. Dat klinkt natuurlijk logisch en dat is het ook. Je kunt veel beter en rustiger nadenken als je voldoende slaap hebt gehad.
Schrijf van tevoren een “powerzin” op die je kan helpen tijdens de examens. Bijvoorbeeld: “ik begrijp de stof, ik kon tijdens de lessen de meeste dingen volgen”, “dit is een toets, ik heb vaker toetsen gemaakt dus nu kan ik het ook” etc. Als je het maar positief formuleert… dus NIET : “ik ben niet zenuwachtig” of “ik maak me geen zorgen”. Schrijf iets op als: “ik ga er rustig voor zitten want ik kan dit”.
Accepteert dat je het examen toch wel spannend vindt, dat mag en is normaal en je zult zeer zeker niet de enige zijn. Als de stress te groot wordt dan is het een tip om wat ademhalings- en ontspanningsoefeningen te doen. Als je lijf hier wat rustiger van wordt is het al een stuk relaxter. Deze oefeningen zijn op internet gemakkelijk te vinden. Zoek op welke oefeningen bij je passen.
Bedenk welke leerstrategie het best bij je past. Sommige leerlingen maken samenvattingen, anderen maken mindmaps van de stof, voor wiskunde examens ed is het soms slim om proefexamens te maken, op youtube zijn vaak filmpjes te vinden met uitleg. Als je weet wat het beste bij je past, kost het uiteindelijk minder tijd en is het effect groter.
Wat blijft is de kracht van de herhaling. Het is een cliche en echt geen nieuws, maar het werkt wel. Als je voorafgaand aan de examens op tijd begint met het doornemen van de stof, kost het je uiteindelijk tijdens de examenperiode minder tijd. Ook zal het je meer rust geven als je dan merkt dat de stof er goed inzit. En hoe meer rust tijdens het examen, hoe beter je kunt nadenken. Het is bewezen dat informatie makkelijker in je hoofd blijft hangen als je iets 7x gehoord of gezien hebt, dan is het WETEN in plaats van herkennen of nog bedenken. Als je de stof uit je boeken herkent wil dat nog niet zeggen dat je het zelf ook kunt ophoesten. Als je WEET hoe het zit is dat bovendien fijn voor je zelfvertrouwen tijdens de examenperiode. Dus misschien flauw, maar wel effectief: begin op tijd, maak een planning met ruimte voor herhalingsmomenten.
Een goede planning is dus belangrijk. Een planning maken lukt vaak nog wel, je aan de planning houden is soms lastig, zeker als er onverwachte dingen tussenkomen. Zorg er dus voor dat er in je planning “reserve ruimte” zit: voor als sommige vakken toch meer tijd kosten, als er onverwacht een gepland moment niet door kan gaan, voor als je je toevallig een dag minder lekker voelt. Als je dan weet dat er nog ruimte over is, geeft dat rust.
Je daadwerkelijk aan de planning houden is soms ook lastig als er geen onverwachte zaken tussen komen. Kijk aan het eind van de dag telkens of je je aan de planning kon houden die dag en bedenk daarvoor voor jezelf een “beloning”. Bijvoorbeeld: dan mag je ’s avonds van jezelf een film kijken. Kijk in het weekend hoeveel dagen van de afgelopen week je je aan de planning kon houden en streep dat af. Het zichtbaar maken van de momenten dat het goed ging werkt positief. Misschien kun je ook met je ouders een beloning afspreken, misschien mag je bijvoorbeeld een keer wat lekkers gaan kopen.
Zorg voor regelmaat, niet alleen mbt slapen maar ook mbt eten. Sla geen maaltijden over en eet niet snel even wat tijdens het studeren. Studeren en bezig zijn met de naderende examens kost ook energie en die moet je ook weer aanvullen.
Zorg voor voldoende beweging. Probeer als de planning en realiteit dat toelaat te blijven sporten en te trainen als je bijvoorbeeld lid bent van een sportclub. Het is helemaal niet erg als je eens wat af moet zeggen omdat je echt de tijd niet kunt missen, maar probeer dan wel tussen wat te bewegen. Ga een rondje wandelen of fietsen. Zeker in het weekend is daar waarschijnlijk best een tijd voor.
Wat kunnen je ouders doen?
Zorgen dat jij een rustig plekje hebt, een ruimte voor jezelf waar je niet onnodig gestoord wordt.
Er voor zorgen dat jij mee-eet aan tafel. Jou dus roepen als het etenstijd is en je vragen te komen, ook als jij zegt dat je zo wel even je boterhammetje komt halen.
Jou erop wijzen dat het even tijd is om een pauze te nemen als je er zelf niet aan denkt.
Ervoor waken dat ze heel vaak vragen “hoe het gaat”. Natuurlijk is het fijn als ze belangstelling hebben, maar overdrijven hoeft niet. Dat geeft alleen maar meer druk.
Ook eens over andere dingen praten zodat het accent niet de hele periode op de examens ligt.
Plan even geen grote gebeurtenissen die jou zowat het hele weekend kosten. Een dagje uit met het gezin, bijvoorbeeld, liever pas plannen na de examens.
Jou helpen met de planning als dat nodig is en jou helpen je aan die planning te houden, eventueel met een beloning zoals hierboven beschreven. Een beloning kan ook zijn dat jij in het weekend mag kiezen wat jullie eten, dat jij mag uitkiezen welke film er ’s avonds op TV gekeken wordt. Het lastigste is meestal om ook echt aan het werk te gaan volgens planning. Wat heb jij hiervoor nodig? Misschien kun je samen met je ouders hier eens voor gaan zitten en kijken welke acties van je ouders jou hierbij helpen. Misschien helpt het om de start samen met een van je ouders te maken en zodra je eenmaal aan de gang bent lukt het verder zelf wel.
Met jou bespreken welke onderdelen of momenten jou spanning opleveren. En kijk welke positieve dingen hier tegenover staan. Wat kost je energie en wat geeft je energie?
Jou eraan herinneren hoe je jezelf wat meer kunt ontspannen als je merkt dat de stress de overhand gaat nemen. Denk hierbij aan de eerder genoemde ontspannings- en ademhalingsoefeningen, het verzetten van je gedachten, een powerzin met je maken waar in je zelf gelooft. Bereid dit voor zodat je het paraat hebt wanneer je het nodig hebt.
